Հայ բժիշկերի կյանքից
Հրաչյա Խաչատուրի Բունիաթյան. ծննդյան 115 ամյակին
![Հրաչյա Խաչատուրի Բունիաթյան. ծննդյան 115 ամյակին Հրաչյա Խաչատուրի Բունիաթյան. ծննդյան 115 ամյակին](up/article/big/file_61216_4608683.jpg)
Կենսաքիմիկոս, կենսաբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս, ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ, Բիոքիմիկոսների և նեյրոքիմիկոսների հայկական դպրոցի հիմնադիր։
Ծնվել է 1907 թ․ մայիսի 1-ին, Նոր Բայազետում։
1930 թ․ ավարտել է ԵՊՀ բժշկական ֆակուլտետը։
Աշխատել է որպես կենսաքիմիայի դասախոս, ապա՝ ղեկավարել Երևանի անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտի կենսաքիմիայի ամբիոնը։
Այնուհետև, շուրջ 20 տարի ղեկավարել է, Երևանի բժշկական ինստիտուտի կենսաքիմիայի ամբիոնը։
1937 թ․ ստացել է կենսաբանական գիտությունների դոկտորի գիտական աստիճան, իսկ 1939 թ․՝ պրոֆեսոր կոչում։
1939-41 թթ․ եղել է ԵԲԻ գիտական աշխատանքների գծով պրոռեկտորը, իսկ 1942-46 թթ․՝ ԵՊՀ ռեկտորը։
1943 թ․ ընտրվել է ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս։
Մեծապես աջակցել է Ալիխանյան եղբայրներին՝ 1942 թ․ հիմնելու տիեզերական ճառագայթների հետազոտման լաբորատորիան ԵՊՀ-ում և կայանը՝ Արագածում, որոնց հիման վրա 1943 թ․ ստեղծվել է ֆիզիկայի ինստիտուտը։
1943 թ-ից ղեկավարել է նաև ՀԽՍՀ ԳԱ Լ. Օրբելու անվ. ֆիզիոլոգիայի ինստիտուտի կենսաքիմիայի սեկտորը։
1961 թ-ից մինչև կյանքի վերջը աշխատել է իր հիմնադրած ՀԽՍՀ ԳԱ կենսաքիմիայի ինստիտուտի տնօրեն։
Գիտական գործունեությունը․ ուղեղի կենսաքիմիա, օքսիդացման պրոցեսներում և նյութափոխանակության նյարդային կարգավորման մեջ առանձին վիտամինների, ֆոսֆատիդների և կենսածին ամինների կենսաքիմիա։
Նրա հետազոտությունները հնարավորություն տվեցին կարևորել նիկոտինամիդ դինուկլետիդի մասնակցությունը ամինաթթուներից ամոնիակի գոյացման մեխանիզմում և նյութափոխանակության կարգավորման մեջ գամմակարագաթթվի դերը, պարզաբանել այդ ամինաթթվի կենսասինթեզի ու կատաբոլիզմի ուղիները, ուղեղում ամոնիակի գոյացման և չեզոքացման մեխանիզմի հարցերը, կատեխոլամինների ու ֆոսֆոլիպիդների կենսաքիմիական առանձնահատկությունները։
Նա կենսաքիմիական գիտության հիմնադիրն է Հայաստանում:
Հեղինակ է շուրջ 250 գիտական աշխատությունների։
Եղել է կենսաքիմիայի ինստիտուտի կողմից լույս ընծայված ,Ուղեղի կենսաքիմիայի հարցերըե գիտական ժողովածուների խմբագիրը։
ՀԽՍՀ ԳԱ ԵՎ ԽՍՀՄ ԳԱ «Նեյրոքիմիա» միջազգային հանդեսի ստեղծումը նույնպես պայմանավորված է նրա մեծ հեղինակությամբ։
Նրա նախաձեռնությամբ Երևանում կազմակերպվել են միջազգային գիտաժողովներ՝ նվիրված կենսաքիմիայի, հատկապես՝ նեյրոքիմիայի խնդիրներին։
Երկար տարիներ ղեկավարել է հանրապետության Ֆիզիոլոգների, կենսաքիմիկոսների և դեղաբանների ընկերությունը։
Ակտիվորեն մասնակցել է միջազգային կենսաքիմիական գիտաժողովների, զեկուցումներով հանդես եկել արտասահմանյան բազմաթիվ երկրների գիտական կենտրոններում։
Ընտրվել Գերմանիայի բնախույզների «Լեոպոլդինա» ակադեմիայի անդամ, Նեյրոքիմիկոսների միջազգային ընկերության խորհրդի անդամ։
Պարգևները և մրցանակները․ Լենինի շքանշան, Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքանշան, Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան (2), ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1940)։
Մահացել է 1981 թ․ մարտի 19-ին, Երևանում։
1982 թ-ից ՀԽՍՀ ԳԱ կենսաքիմիայի ինստիտուտը կոչվում է Հրաչյա Բունիաթյանի անունով։
Իր գեղանկարների հարուստ և արժեքավոր հավաքածուն նվիրել է Գավառ քաղաքին, որտեղ 1991 թ-ից գործում է Հրաչյա Բունիաթյանի անվ․ պատկերասրահը։
Երևանում նրա ապրած տան պատին փակցված է հուշաքար։
Հարություն Մինասյանի «Հայազգի բժիշկ գործիչներ» գրքից, համառոտագրված տարբերակ
![](images/calendar.png)
Կարդացեք նաև
![ԵՊԲՀ. 10 հայ գիտնականների հայտնի գյուտերը ԵՊԲՀ. 10 հայ գիտնականների հայտնի գյուտերը](up/article/small/file_62551_9731349.jpg)
Հարգելի ընթերցողներ, շարունակում ենք ձեր ուշադրությանը ներկայացնել պատմության մեջ կարևոր դերակատարում ունեցած բժիշկների մասին հետաքրքիր փաստեր և դեպքեր...
![](images/calendar.png)
![ԵՊԲՀ. Հուշեր բժշկական մեկդարյա բուհի հասակակից Իդա Մովսեսյանի մասին ԵՊԲՀ. Հուշեր բժշկական մեկդարյա բուհի հասակակից Իդա Մովսեսյանի մասին](up/article/small/file_62143_2534369.jpg)
Բժշկական համալսարանում 100-ամյա պատմությունը ձևավորել են մարդիկ, ովքեր իրենց կարևոր հետքն են թողել բուհի կյանքում, և տասնամյակներ անց էլ նրանց հիշում են, մեծարում: Սա ԵՊԲՀ-ի ամենակարևոր ավանդույթներից մեկն է...
![](images/calendar.png)
![ԵՊԲՀ. Մարդկանց սրտերը վիրահատելով. բժշկագիտության նվիրյալ Ալեքսանդր Միքայելյանի հիշատակին ԵՊԲՀ. Մարդկանց սրտերը վիրահատելով. բժշկագիտության նվիրյալ Ալեքսանդր Միքայելյանի հիշատակին](up/article/small/file_61379_9112626.jpg)
Սրտաբան-վիրաբույժ, բժշկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, ՀԽՍՀ ԳԱ թղթակից անդամ Ալեքսանդր Միքայելյանի կատարած աշխատանքի շնորհիվ Հայաստանում տասնամյակներ առաջ հիմնադրվեց բժշկական...
![](images/calendar.png)
![Պետրոս Թովմասի Թաշճյան. ծննդյան 155-ամյակը Պետրոս Թովմասի Թաշճյան. ծննդյան 155-ամյակը](up/article/small/file_61260_9979485.jpg)
Բժիշկ, կուսակցական, ազգային գործիչ: Ծնվել է 1867 թ. նոյեմբերի 21-ին, Արևմտյան Հայաստանի Դիարբեքիր (Տիգրանակերտ) քաղաքում...
![](images/calendar.png)
![ԵՊԲՀ. Անվանի բժիշկ-գիտնական Ռաֆայել Ստամբոլցյանն այսօր կդառնար 100 տարեկան ԵՊԲՀ. Անվանի բժիշկ-գիտնական Ռաֆայել Ստամբոլցյանն այսօր կդառնար 100 տարեկան](up/article/small/file_61214_1333580.jpg)
Լրացավ անվանի սրտաբան, ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս, պետական մրցանակի դափնեկիր, գիտության վաստակավոր գործիչ, բժշկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Ռաֆայել Պարույրի Ստամբոլցյանի 100-ամյակը (1922-2012թթ.)...
![](images/calendar.png)
![Բարսեղյան Մինաս Մանուկ (Բազիլ Խան). ծննդյան 165 ամյակը Բարսեղյան Մինաս Մանուկ (Բազիլ Խան). ծննդյան 165 ամյակը](up/article/small/file_61151_3530674.jpg)
Բժիշկ, գիտնական, պրոֆեսոր, բանասեր, թարգմանիչ, խան
Ծնվել է 1857 թ. հուլիսի 14-ին, Պարսկաստանի Նոր Ջուղա (Իսպահան) քաղաքում...
![](images/calendar.png)
![Ջեյմս Ֆիլիպի Բաղյան. ծննդյան 70 ամյակը Ջեյմս Ֆիլիպի Բաղյան. ծննդյան 70 ամյակը](up/article/small/file_61103_1348808.jpg)
Բժիշկ, ինժեներ, մարզիկ, բժշկագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր, տիեզերագնաց, ԱՄՆ ՌՕՈՒ գնդապետ, պետական և վարչական գործիչ, տիեզերքում եղած առաջին հայը...
![](images/calendar.png)
![Անդրեյ Արկադիի Բաղդասարով (Բաղդասարյան) Անդրեյ Արկադիի Բաղդասարով (Բաղդասարյան)](up/article/small/file_61070_778596.jpg)
ԽՍՀՄ Բժշկական գիտությունների ակադեմիայի իսկական անդամ, բժշկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, ԽՍՀՄ առողջապահության նախարարության գլխավոր արյունաբան, Ստալինյան մրցանակի կրկնակի դափնեկիր...
![](images/calendar.png)
![Ստեփան Եղիայի Արսլանյան. ծննդյան 200-ամյակը Ստեփան Եղիայի Արսլանյան. ծննդյան 200-ամյակը](up/article/small/file_60979_1046664.jpg)
Բժշկապետ, փաշա, ուսուցչապետ, զորավար, բանասեր, հասարակական-կրթական գործիչ, Ազգային ժողովի բազմիցս ատենապետ
Ծնվել է 1822 թ. դեկտեմբերի 25-ին, Կոստանդնուպոլսի Պեյօղլու թաղամասում, Եղիյա և Վարդենի Արսլանյանների...
![](images/calendar.png)
![Ծննդյան 145 ամյակը. Աստվածատուրով Միխաիլ Իվանի Ծննդյան 145 ամյակը. Աստվածատուրով Միխաիլ Իվանի](up/article/small/file_60869_5137849.png)
Նյարդաբույժ, փսիխոթերապևտ, բժշկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, ՌՍՖՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ...
![](images/calendar.png)
![Ծննդյան 125 ամյակը ԱՍԼԱՆ ԱՆՆԱ ՄԸՐԳԸՐՏԻ Ծննդյան 125 ամյակը ԱՍԼԱՆ ԱՆՆԱ ՄԸՐԳԸՐՏԻ](up/article/small/file_60866_4031440.png)
Իսկական անունը՝ Ասլանյան Աննա Մկրտչի: Բժիշկ-ծերունաբան, ակադեմիկոս, Ռումինիայի գիտության վաստակավոր գործիչ:
Ծնվել է 1897 թ. հունվարի 1-ին, Ռումինիայի Բրըիլա քաղաքում...
![](images/calendar.png)
![Ալթունյան Ասատուր–Արամ Թադեվոսի. Ծննդյան 165 ամյակի առթիվ Ալթունյան Ասատուր–Արամ Թադեվոսի. Ծննդյան 165 ամյակի առթիվ](up/article/small/file_60656_7787127.jpg)
Բժիշկ, առողջապահության կազմակերպիչ, հասարակական և ազգային գործիչ
Ծնվել է 1857 թ. մարտի 21 թ., Սեբաստիայում...
![](images/calendar.png)
![ԵՊԲՀ-ն` երկրորդ ընտանիք. ի հիշատակ պրոֆեսոր Նելլի Խոստիկյանի ԵՊԲՀ-ն` երկրորդ ընտանիք. ի հիշատակ պրոֆեսոր Նելլի Խոստիկյանի](up/article/small/file_58641_7035699.jpg)
Բժշկական 100-ամյա դարբնոցում հիշում են բոլոր այն մարդկանց, պրոֆեսորադասախոսական կազմի ներկայացուցիչներին, աշխատակիցներին, որոնք տարբեր տարիների կտրվածքով կարևոր ներդրում են ունեցել...
![](images/calendar.png)
![](images/white_bl.gif)
![](images/white_br.gif)
![](images/white_tr.gif)
![](images/white_tl.gif)
ԱՄԵՆԱԸՆԹԵՐՑՎԱԾ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԸ
-
Ժողովրդական դեղամիջոցներ
-
Հղիություն. 4-րդ ամիս
-
Հղիություն. 7-րդ ամիս
-
Կոճապղպեղ նույնն է՝ իմբիր, Ginger եւ Zingiber Officinale
-
Հղիություն. 6-րդ ամիս
-
«Արագիլ» հիմնադրամը ստեղծված է՝ օգնելու անպտղությամբ տառապող զույգերին. Կարինե Թոխունց
-
Հղիություն. 2-րդ ամիս
- 4-7 ամսական երեխաների սնուցումը
-
Ամուսնական առաջին գիշերը
-
Ընկերության մասին
-
Ինչպես ազատվել անցանկալի մազերից
-
Խնձորը` պզուկների դեմ. ազատվիր նրանցից 1 գիշերվա ընթացքում
-
Պարզվում է ապագա երեխայի սեռը կախված է մայրիկի սնունդից
-
Դդում
-
Կոճապղպեղ՝ նիհարելու համար (կոճապղպեղի թեյ)
-
Հիվանդություն, որը փոխում է մեր կյանքը` կրծագեղձի քաղցկեղ
-
Սեռական գրգռում
-
Արգանդի միոմա. նախանշանները, պատճառներն ու բուժումը
-
Երիցուկ դեղատնային - Ромашка аптечная - Matricaria chamomilla L.
-
Չիչխանի օգտակար հատկությունները
-
Քարավուզ (նույն ինքը՝ նեխուր)
-
Ինչպես ազատվել բերանի վատ հոտից`պարզ միջոց
-
Դիմակներ` մազերի համար
-
Հղիություն. 1-ին ամիս
-
Կրծքի ցավե՞ր ունեք. ինչ անել
-
Ընդհանուր տեղեկություններ մարմնի համակարգերի մասին
-
Ընտրություն ըստ հորոսկոպի
-
Հիվանդություն, որի համար պետք չէ ամաչել (թութք)
-
Հեշտոցային արտադրության պատճառները. մասնագետի անդրադարձը
- Բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի ախտահարումը սովորական բշտախտի ժամանակ (սկիզբը` նախորդ համարում)
-
Հղիությունը և նախապատրաստվելը դրան
- Խոսենք այդ մասին. ձեռնաշարժություն
-
Երբ գլխացավն ախտանիշ է: Հանճարեղ և օժտված մարդկանց հիվանդություն
-
Լեղաքարային հիվանդություն. բուժման մեթոդները
-
Սեռական թուլության առաջին նախանշանները. news.am
-
Էկզեմայի տեսակները և բուժումը
-
Ուլտրաձայնային դոպլերոգրաֆիա (երկակի (դուպլեքս) անոթների)
-
ՈւՆԱԲԻ: Արևելյան բժշկության գաղտնիքները
-
Իրիդիոսքրինինգ
-
Գամմա-դանակը նշտարի փոխարեն